Bitkiler estetik, fonksiyonel ve ekonomik faydalarının yanı sıra tıbbi ve aromatik yönleriyle de öne çıkarlar. İnsan ve hayvan hastalıkların tedavi edilmesinde kullanılan bitkiler tıbbi; kokulu bitkiler ise aromatik bitkiler olarak isimlendirilmektedir. Bu türleri rahatlıkla bahçelerinizde yetiştirmeniz de mümkündür. Aromatik bitkiler hem görsel hem de kokulu olduklarından tasarımlarınızda ya da bahçelerinizde toprakta ve saksı içerisinde yetişebileceğinden rahatlıkla yer verebilirsiniz.
1-Rosmarinus officinalis – Biberiye Bitkisi Ve Özellikleri
Biberiye bitkisinin zihni açtığı ve hafızayı güçlendirdiği eski çağlardan itibaren bilinmektedir. Antik Yunan’da Öğrencilerin biberiye yapraklarından yaptıkları taçları başlarına takarak veya bu bitkiden ördükleri halkaları boyunlarında taşıyarak zihinlerini diri tuttukları bilinmektedir. Eski Yunan ve Roma’da çok sevilen bu bitki sadakatin simgesi olarak benimsenmiştir. Antikçağda düğün ve törenlerde sembolik olarak kullanılmıştır. Bu gün bile uğur getirdiğine ve koruduğuna inanılan biberiyenin evlerin çevresinde dikilmesi pek çok kültürde yaygındır.
Kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. Kuru ve güneşli ortamlardan hoşlanır, kumlu gevşek iyi drenajlı topraklarda kuvvetli bir şekilde büyüme yapar, çok bakım isteği gerektirmez. Adaptasyon sorunu yaşamazlar.
Ortalama 1 metreye kadar boylanabilen yaprak dökmeyen dipten dallı karmaşık dallanma yapan kokulu tıbbı aromatik bir çalı türüdür.
Yaz aylarında genellikle mor bazen beyaz çiçekler açar, çiçekleri kokulu ve reçinelidir.
Baharat olarak da tüketimi fazladır. Uçucu yağ üretimi açısından üretimi pek yaygın değildir. Hem baharat olarak hem de içerdiği uçucu yağ bakımından oldukça değerlidir. Uçucu yağının antioksidan özelliği çok fazladır. Genellikle parfümeri, kozmetik ve eczacılıkta kullanılır. Özellikle spazm çözücü, romatizma, gargara, burkulmalar, idrar söktürücü, ateş düşürücü, astım ve birçok hastalığa karşı faydalıdır.
Peyzaj bitkisi olarak da sıkça kullanılır. Çit bitkisi olarak ve tıbbi-aromatik bahçelerinde çok tercih edilmektedir.
2-Ocimum Basilicum – Fesleğen Bitkisi Ve Özellikleri
Eski Yunan’da insanlara pek hoş şeyler çağrıştırmazmış. Çoğunlukla şansızlık ve kadersizlik simgesi olarak bilinirmiş. Ancak Hint kültüründe Eski Yunan’ın tam tersine şans getirdiğine ve kötülüklerden koruduğuna inanılırmış.
Yetişkin bitkiler ortalama 20-60 cm boy yapabilen tek yıllık tıbbı aromatik bir bitkidir.
Daha çok saksılarda ve balkonlarda yetiştirilir. Mutfakta taze yaprakları kullanılır.
Dona dayanıklı değildir. Bol güneş alan yerlerde iyi gelişim gösterir ve ılıman iklim bitkisidir.
Yaza doğru küçük beyaz çiçekler açmaktadır.
3-Lavandula angustifolia – Lavanta bitkisi ve özellikleri
0,5-1 Metreye kadar boylanabilen 0,5-1 metre çap yapabilen, kümeler halinde bulunan çok dallı yaz aylarında mor çiçekler açan çok yıllık her dem yeşil tıbbı aromatik bitkidir.
Lavanta, toprak yönünden seçici olmayan bir bitkidir. Kireççe zengin, süzek ve pH’sı 5.8-8.3 olan, kuru ve kalkerli topraklarda çok iyi gelişme göstermektedir.
Kurağa, sıcağa ve soğuğa oldukça dayanıklıdır. Ancak kışı çok sert geçen bölgelerde
bazen soğuk zararı görülmektedir.
Bitkinin uzun saplarının ucunda bulunan morumsu renkte çiçekleri Temmuz-Ağustos aylarında toplanır, gölge alanda kurutulup depolanır, Toplanan çiçeklerden lavanta yağı, lavanta çayı ve lavanta esansı yapılarak kullanılır.
Lavanta bitkisi iştahı açar, sindirimi kolaylaştırır mide ve bağırsak da ki gazı söktürür, idrar söktürür ve böbrekleri temizler.
4-Thymus Vulgaris – Kekik Bitkisi Ve Özellikleri
Yunan mitolojisinde kekiğin Troya savaşının başlamasına neden olan Troya’lı Helen’in gözyaşlarının düştüğü yerden doğduğu anlatılır. Kekik Eski Yunan’da asaletin ve cesaretin bitkisi olarak bilinmektedir. Savaşa giden yiğitlere kekik kokan armağanlar vermek bu inanıştan doğmuştur. Ayrıca zenginlerin kapısının önünde kekik tütsülenmesi de güç ve asaletin ispatı içindir. Romalı askerlerin cesaret kazanmak için kekikli banyo yaptıkları da bilinmektedir.
Güneşi ve sıcağı istediği için, toprak sıcaklığının fazla olduğu kayalık ve dağlık bölgelerde çoğalır. Yemeklere konan bir baharat olan kekik kokusuyla meşhurdur. Ayrıca kekik çayı ve kekik yağı gibi kekikten yapılmış ürünler de bulunmaktadır.
İnce zarif yaprakları ve mor çiçekleri ile kompakt bir yapı oluşturur.
Sağlık açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Kekik iştahı açarak, sindirimi kolaylaştırır. Ayrıca sabahları tüketilmesi halinde zihni açmaktadır. Ayrıca apandisit rahatsızlığı çeken kişilerde idrar söktürücü özelliğe sahiptir.
5-Santolina Chamaecyparissus – Lavantin Bitkisi Ve Özellikleri
Yaprakları tek bir sürgün üzerine sarmal şekilde sık bir doku oluşturacak şekilde çevrelemiştir, yapraklarını ovuşturduğunda yoğun bir koku yayar, kış aylarında yapraklarının rengi değişmez ve dökülme yapmaz gri renkte kalır.
50 cm’ ye kadar boylanabilen aromatik, her dem yeşil bitkilerdir. Gümüş beyaz renkli, sık ve küçük yaprakları ve sarı renkte ponpon formlu çiçekleri vardır.
Işık isteyen bir bitkidir. Yarı gölge yerlerde de yetişebilir ama gölge oranı, belirli seviyenin üzerine çıktığında bitkinin görüntüsü bozulmaktadır.
Her tür toprakta yetişir.
Kış aylarında daha az su ister, yaz aylarında ise haftada bir sulandığında bitki daha canlı görünür ve daha çok çiçek verir.